સુપ્રીમ કોર્ટે કલમ ૪૯૮છ હેઠળ કર્યો મહત્વપૂર્ણ ચૂકાદો
કલમ ૪૯૮છ નો મુખ્ય હેતુ ક્રૂરતાને રોકવાનો છે
(સંપૂર્ણ સમાચાર સેવા)
સામાન્ય સમજ છે કે કલમ ૪૯૮છ દહેજની માંગણીઓ પર લાગુ પડે છે. જો દહેજની માંગણી ન કરવામાં આવી હોય તો મહિલાનો પતિ અને પરિવારના સભ્યો આવા કેસમાંથી બચી શકે છે. પરંતુ દેશની સુપ્રીમ કોર્ટે આ અંગે સ્થિતિ સ્પષ્ટ કરી છે.
કોર્ટે કહ્યું કે કલમ ૪૯૮છ નો હેતુ મહિલાઓને ઘરેલુ હિંસા, હુમલો અને અત્યાચારથી બચાવવાનો છે. તેનો હેતુ ફક્ત દહેજની માંગણી કરતી કનડગત સામે રક્ષણ આપવાનો નથી. જો કોઈ મહિલાનો પતિ અને સાસરિયાં દહેજ ન માંગે પરંતુ હિંસા અને ત્રાસ તો તેમની સામે કલમ ૪૯૮છ હેઠળ કાર્યવાહી થઈ શકે છે. સામાન્ય માન્યતા એવી છે કે આ કાયદો ફક્ત મહિલાઓને દહેજ ઉત્પીડનના કિસ્સાઓથી બચાવવા માટે છે. આવી સ્થિતિમાં સુપ્રીમ કોર્ટની આ ટિપ્પણી મહત્વપૂર્ણ છે.
ન્યાયાધીશ વિક્રમ નાથ અને ન્યાયાધીશ પ્રસન્ના બી. એક કેસની સુનાવણી કરી રહ્યા છે. વરાલેએ કહ્યું કે કલમ ૪૯૮છ નો મુખ્ય હેતુ ક્રૂરતાને રોકવાનો છે. તે ફક્ત દહેજ ઉત્પીડનના કેસોનો સામનો કરવા વિશે નથી. બેન્ચે કહ્યું કે જો સાસરિયાઓ દહેજની માંગણી ન કરતા હોય, પરંતુ મહિલાને શારીરિક અને માનસિક રીતે હેરાન કરવામાં આવી રહી હોય, તો તેમની સામે કાર્યવાહી થઈ શકે છે.
૧૨ ડિસેમ્બર, ૨૦૧૪ ના રોજ જારી કરાયેલા આદેશમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે, ‘આ કલમ હેઠળ ક્રૂરતાને વ્યાખ્યાયિત કરવા માટે દહેજની માંગણી જરૂરી નથી.’ આંધ્રપ્રદેશ હાઈકોર્ટના આદેશને ફગાવી દેતા સુપ્રીમ કોર્ટે આ ર્નિણય આપ્યો. એ.ટી.માં હાઇકોર્ટે. રાવ સામે ૪૯૮છ હેઠળની કાર્યવાહી રદ કરવામાં આવી હતી. હવે સુપ્રીમ કોર્ટે (SUPREME COURT ) તે આદેશને જ ફગાવી દીધો છે.
એ.ટી. રાવ પર તેની પત્નીને માર મારવાનો આરોપ હતો. આ ઉપરાંત, રાવે તેની પત્નીને તેના સાસરિયાના ઘરમાંથી કાઢી મૂકી હતી. પત્નીએ કહ્યું કે તેણીએ ઘણી વાર તેના સાસરિયાના ઘરે પાછા ફરવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ તેને અંદર જવા દેવામાં આવી નહીં. આ પછી પત્નીએ પોલીસનો સંપર્ક કર્યો અને તપાસ બાદ રાવ અને તેની માતા વિરુદ્ધ કેસ નોંધવામાં આવ્યો. રાવ અને તેમની માતાએ આ કેસ સામે હાઇકોર્ટમાં અરજી કરી, જ્યાં કેસ રદ કરવામાં આવ્યો. પરંતુ હવે જ્યારે તેમની પત્નીએ સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો છે, ત્યારે હાઇકોર્ટના ર્નિણય પર સ્ટે મૂકવામાં આવ્યો છે.
હકીકતમાં, રાવ અને તેની માતાએ હાઈકોર્ટમાં દલીલ કરી હતી કે કલમ ૪૯૮છ હેઠળ તેમની સામે કેસ કરી શકાય નહીં કારણ કે તેમણે ન તો દહેજની માંગણી કરી હતી કે ન તો તેના માટે તેણીને હેરાન કરી હતી. આ અરજી હાઇકોર્ટે સ્વીકારી લીધી હતી.
ત્યારબાદ આરોપીની પત્નીએ સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો. અહીં પણ, એટી રાવે કહ્યું કે તેમની સામે કોઈ કેસ કરી શકાય નહીં કારણ કે તેમણે ન તો દહેજ માંગ્યું હતું કે ન તો તેના માટે તેણીને હેરાન કરી હતી. આના પર, બેન્ચે કલમ ૪૯૮છ ની જાેગવાઈઓ અંગેની સ્થિતિ સ્પષ્ટ કરી. બેન્ચે કહ્યું કે આ કાયદો મુખ્યત્વે ક્રૂરતા અને હિંસાના કેસોનો સામનો કરવા માટે છે. દહેજ માંગ્યા વિના પણ આ કરી શકાય છે. તેથી, દહેજ સિવાય, જો કોઈપણ પ્રકારની શારીરિક કે માનસિક હેરાનગતિ હોય, તો કેસ નોંધી શકાય છે.
