રાજસ્થાન હાઇકોર્ટનો પાસપોર્ટને લઇ ચુકાદો
કોઈ નાગરિક પાસપોર્ટ મેળવવાના કાયદાકીય અધિકારથી વંચિત કરી શકે નહીં
(સંપૂર્ણ સમાચાર સેવા)
પાસપોર્ટ બનાવવા અથવા રિન્યુ કરાવવા માટે લાઇનમાં ઊભા રહેતા લોકો માટે સારા સમાચાર છે. રાજસ્થાન હાઈકોર્ટે કહ્યું છે કે, પોલીસ તપાસનો રિપોર્ટ નેગેટિવ આવે તેમ છતાં પણ પાસપોર્ટ બનાવતા રોકી શકાશે નહીં. તાજેતરમાં હાઈકોર્ટે ચુકાદો આપ્યો કે, પોલીસ વેરિફિકેશન રિપોર્ટ નેગેટિવ હોવો એ કોઈ નાગરિકને પાસપોર્ટ મેળવવાના કાયદાકીય અધિકારથી વંચિત કરી શકે નહીં. જસ્ટિસ અનૂપ કુમારની બેંચે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે, પાસપોર્ટ ઓથોરિટી પોલીસ રિપોર્ટ સાથે બંધાયેલી નથી.
કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે, પાસપોર્ટ એક્ટ, ૧૯૬૭ ની જોગવાઈઓ પાસપોર્ટ ઓથોરિટીને પાસપોર્ટ જારી કરતા પહેલા તપાસ કરવાની પરવાનગી આપે છે, તેથી તે મુસાફરી દસ્તાવેજની માંગ કરનાર વ્યક્તિના પૂર્વજોના સંબંધમાં પોલીસ વેરિફિકેશન રિપોર્ટને પણ ધ્યાનમાં લઈ શકે છે.
સાવિત્રી શર્મા વિ. યુનિયન ઓફ ઈન્ડિયાના કેસમાં સાવિત્રી શર્માની અરજી પર સુનાવણી કરતા બેંચે તેના ચુકાદામાં કહ્યું કે, “એક પ્રતિકૂળ પોલીસ વેરિફિકેશન રિપોર્ટ નાગરિકને પાસપોર્ટ મેળવવાના તેના કાયદાકીય અધિકારથી વંચિત કરી શકે નહીં. તે પાસપોર્ટ સત્તાધિકારી માટે છે. વેરિફિકેશન રિપોર્ટમાં આરોપી વ્યક્તિના તથ્યો/પૂર્વજોને ધ્યાનમાં રાખીને આરોપી વ્યક્તિને પાસપોર્ટ જારી કરવો કે નહીં તે નક્કી કરવામાં આવે છે.
જોકે, કોર્ટે પાસપોર્ટ વિભાગને સ્વતંત્રતા આપી છે કે જો પોલીસ વેરિફિકેશનમાં કંઇક ખોટું હોય તો તેઓ કાયદા મુજબ કાર્યવાહી કરવા માટે સ્વતંત્ર છે. આ સાથે હાઈકોર્ટે કેન્દ્ર સરકાર અને પાસપોર્ટ ઓફિસરને અરજદારની પાસપોર્ટ રિન્યુઅલની અરજીને ૮ સપ્તાહની અંદર ચલાવવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે.
હાઈકોર્ટે કહ્યું કે, કોઈપણ ભારતીય નાગરિકને તેનો પાસપોર્ટ મેળવવા કે રિન્યૂ કરવાના કાયદાકીય અધિકારથી વંચિત રાખી શકાય નહીં. કોર્ટે સ્પષ્ટ કહ્યું કે,, પાસપોર્ટ કે ટ્રાવેલ ડોક્યુમેન્ટ આપવાનો ર્નિણય પાસપોર્ટ ઓથોરિટી દ્વારા જ લેવામાં આવે.
રાજસ્થાન હાઈકોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે, પાસપોર્ટ એક્ટ, ૧૯૬૭ ની જોગવાઈઓ પાસપોર્ટ ઓથોરિટીને પાસપોર્ટ જારી કરતા પહેલા તપાસ કરવાની પરવાનગી આપે છે, જેથી તેઓ મુસાફરી દસ્તાવેજની માંગ કરનાર વ્યક્તિના પૂર્વજોના સંબંધમાં પોલીસ વેરિફિકેશન રિપોર્ટ મંગાવી શકે. પાસપોર્ટ ઓથોરિટી દ્વારા આવી તપાસનો હેતુ દરેક ચોક્કસ કેસના સંજોગોમાં પાસપોર્ટ જારી કરવો જોઈએ કે નકારવો જોઈએ તે નક્કી કરવામાં સક્ષમ કરવાનો છે. જોકે, કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે, આખરે ર્નિણય પાસપોર્ટ ઓથોરિટીનો છે, જેમાં તપાસ રિપોર્ટને ધ્યાનમાં લેવાનો વિકલ્પ પણ સામેલ છે.
કેસમાં અરજદારનો પાસપોર્ટ મે, ૨૦૨૨ સુધી માન્ય હતો. આવી સ્થિતિમાં તેમણે પાસપોર્ટ રિન્યુઅલ માટે વિભાગમાં અરજી કરી હતી, પરંતુ પોલીસ વેરિફિકેશન દરમિયાન તેનો નેગેટિવ રિપોર્ટ આવતાં તેની અરજી ફગાવી દેવામાં આવી હતી. અરજદારે આને હાઈકોર્ટમાં પડકાર્યો હતો અને પાસપોર્ટ રિન્યુઅલની વિનંતી કરી હતી. પોલીસે અરજદારની રાષ્ટ્રીયતા અંગે શંકા વ્યક્ત કરી હતી. અરજીકર્તાએ જણાવ્યું કે, તેના દાદા નેપાળમાં રહેતા હતા પરંતુ તેઓ જન્મથી ભારતીય છે. તેમના બે બાળકોનો જન્મ પણ અહીં જ થયો હતો અને તેમના લગ્ન પણ અહીં ભારતમાં જ થયા હતા.
